175 lat Miejskiej Orkiestry Dętej Kalwarii Zebrzydowskiej

Miejska Orkiestra Dęta Kalwarii Zebrzydowskie obchodząca jubileusz 175-lecia istnienia jest dziś jedną z najstarszych amatorskich orkiestr dętych nie tylko w Polsce, ale również w Europie.

Jako ciekawostkę należy podać fakt, że uznawana nieoficjalnie za najstarszą orkiestrę dętą w Europie, Górnicza Orkiestra Dęta Kopalni Soli z Wieliczki została założona bowiem w 1830 roku, czyli tylko 17 lat wcześniej niż powstał pisemny statut sporządzony przez kustosza kalwaryjskiego klasztoru o. Moslera, gdzie znajdują się zapisy o istnieniu przyklasztornej orkiestry dętej składającej się z kapelmistrza i 18-tu członków. Rok 1847 r. jako rok pierwszej pisemnej wzmianki o kalwaryjskiej orkiestrze uznany został za rok powstania tej orkiestry, natomiast ta orkiestra musiała istnieć już wcześniej. W 1671r. bowiem wdowa po Michale Zebrzydowskim, Marianna Zebrzydowska zapisała klasztorowi znaczną sumę pieniędzy na uświetnianie uroczystości pogrzebu i tryumfu Matki Bożej, w tym zobowiązała klasztor o postaranie się m.in. o orkiestrę. Trudno przypuszczać, aby klasztor woli fundatorki nie wypełniał, dlatego prawdopodobnie orkiestra powstała już znacznie wcześniej i być może jest nawet starszą orkiestrą od orkiestry z Wieliczki. Cała historia kalwaryjskiej orkiestry dętej jest bardzo bogata i została dobrze udokumentowana w wydanej z okazji 160-cio lecia istnienia orkiestry książce pt. „Dzieje kalwaryjskiej orkiestry dętej, autorstwa jednego z członków orkiestry.

Orkiestra dęta w Kalwarii Zebrzydowskiej powstała w 1847 roku. Rok ten nie jest prawdopodobnie rokiem powstania orkiestry ale jedynie pisemnego określenia jej statusu, gdyż orkiestra przyklasztorna istniała już wcześniej. Pierwszym znanym kapelmistrzem był Józef Gasiński, który prowadził orkiestrę od około 1882 roku. Nadrzędną rolą XIX wiecznej orkiestry kalwaryjskiej była uświetnienie swą grą uroczystości kościelnych, a okazjonalnie pojawiały się też pierwsze utwory muzyki ludowej i popularnej. Niestety nie zachowały się materiały nutowe z tamtych lat, można również przypuszczać, że wiele prostych utworów wykonywane było przez naśladowanie. Zatem naszą muzyczną podróż rozpoczniemy od utworów z początku XX wieku. W repertuarze orkiestr pojawiły się wówczas utwory zapożyczone od bardziej rozwiniętych orkiestr państw sąsiadujących. Szczególną popularnością cieszyły się utwory czeskich kompozytorów takich jak Frantisek Kmoch oraz Karel Koleta. Komponowali oni marsze, utwory rozrywkowe oraz marsze pogrzebowe takie jak Daleka Cesta Ma, Sbohem, K Vecnemu Spanku, Zpev Andelu i wiele innych, które po dzień dzisiejszy znajdują się w repertuarze polskich orkiestr dętych. Mogą Państwo usłyszeć podczas corocznej procesji zaśnięcia NMP. Dzisiaj usłyszymy jeden z czeskich marszy rozrywkowych, czyli Kyzivat autorstwa Karela Kolety. W latach dwudziestych kalwaryjską orkiestrę objął Władysław Gasiński, który był synem poprzedniego kapelmistrza. Jest to też okres, w którym pojawiają się pierwsze dzieła polskich kompozytorów, oraz popularne aranżacje muzyki tanecznej. Istotną rolę odgrywała również muzyka ludowa.

Od połowy XX wieku muzyka rozrywkowa zawładnęła światem orkiestr dętych, a szczególnym uznaniem cieszyły się niezliczone opracowania muzyki tanecznej. Niezliczone walce, polki, tanga oraz wiele innych utworów tego typu na stałe zagościło w repertuarze orkiestr dętych. Były to zatem utwory bliskie kolejnemu kapelmistrzowi Janowi Kłączowi, który przejął orkiestrę w 1960 roku. Był on związany z muzyką tego gatunku, gdyż już w 1937 roku założył jazzowy zespół ,,Jazz-odeon”, w którego skład wchodzili okoliczni muzycy. Jan Kłącz prowadził orkiestrę do 1978 roku. Po nim na krótki dwuletni okres orkiestrę objął muzykujący z nim Wojciech Gasiński będący wnukiem pierwszego znanego kapelmistrza, a od 1980 roku kapelmistrzem został Marian Górkiewicz. Do dzisiejszego dnia są wśród Nas muzycy pamiętający ten okres.

Marian Górkiewicz był znany z komponowania i tworzenia dzieł dedykowanych specjalnie na różne okazje, a jego wkład w kształtowanie orkiestr dętych w okolicy był znaczący. Prowadził on orkiestrę do 2003 roku kiedy to stanowisko kapelmistrza objął Karol Piątek pochodzący z Żywca. Niewątpliwie zasługą kapelmistrza w tym okresie było wprowadzenie do repertuaru nowych gatunków muzycznych oraz położenie nacisku na cechy charakterystyczne danych utworów. W 2010 jego stanowisko przejął syn Szymon Piątek. Od 2013 roku orkiestrę objął Kazimierz Gromada. Orkiestra coraz bardziej udzielała się w życiu kulturalnym miasta, a także zaczęła uczestniczyć w Małopolskim Festiwalu Orkiestr Dętych – ECHO TROMBITY. Pan Kazimierz Gromada poza prowadzeniem orkiestry, również pisał utwory dedykowane specjalnie dla niej.

Orkiestra składa się z około 30 członków, którzy spotykają się na cotygodniowych próbach, aby wspólnie muzykować oraz pracować nad repertuarem pod czujnym okiem obecnego kapelmistrza Sławomira Pacholskiego, który prowadzi orkiestrę od października 2021 roku. W tym roku zdobyć orkiestrze puchar dla najlepszej orkiestry spoza powiatu suskiego na XXVII rejonowym przeglądzie orkiestr dętych ,,Echo”, co także umożliwiło kwalifikację orkiestry do finału tegoż festiwalu.